Στα πλαίσια του μαθήματος της φιλαναγνωσίας στην Ε τάξη επιλέχθηκε να ασχοληθούμε με την ελληνική ποίηση δια μέσου των αιώνων, φέρνοντας τους μαθητές μας σε επαφή τόσο με τον πλούτο και τη διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας, όσο και με την ανώτερη αυτή μορφή τέχνης και τα εκφραστικά της μέσα. Στόχος του προγράμματος είναι να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με πολλά διαφορετικά είδη ποίησης, να τα αντιμετωπίσουν ως ολοκληρωμένα σύνολα και όχι να εντρυφήσουν στη γλωσσολογική και εννοιολογική ανάλυσή τους.
Ξεκινούμε το ταξίδι μας από τη Βυζαντινή εποχή, ζωντανεύοντας “Το Έπος του Βασίλειου Διγενή Ακρίτα”, τα μοιρολόγια της “Αγιας Σοφιάς” και την παραλογή “Του Νεκρού Αδελφού”. Αντιμετωπίζοντας τα ποιήματα ως ιστορίες, γνωστές από την ύλη μας ή νέες και εμπνεόμαστε! Ζωγραφίζουμε, δραματοποιούμε, δημιουργούμε κόμιξ, φτιάχνουμε μαριονέτες και ζωντανεύουμε τους ήρωες των ποιημάτων. Μέσα όμως από τη διαδικασία της φιλαναγνωσίας επιτυγχάνονται και επιμέρους στόχοι, όπως:
- καλλιέργεια αναγνωστικής απόλαυσης
- άσκηση της δεξιότητας της προσεκτικής ακρόασης και ως εκ τούτου πρόληψη φαινομένων διάσπασης προσοχής, όταν δεν οφείλεται σε παθογόνα αίτια, που είναι πολύ συχνή στις μικρές τάξεις του δημοτικού σχολείου
- καλλιέργεια δεξιότητας αναδιήγησης ιστοριών, συναισθημάτων ή καταστάσεων
- ανάπτυξη δυνατότητας κατανόησης κειμένου
- ανάπτυξη συνεργατικής ικανότητας
- ανάπτυξη επικοινωνιακής ικανότητας
- αφηγηματική ικανότητα
- εξοικείωση με τη λειτουργία ομάδων
- δημιουργία κλίματος συντροφικότητας και δημιουργικότητας μέσα στην τάξη, η οποία σταματά να αποτελεί ένα άθροισμα μεμονωμένων μαθητών αλλά γίνεται μια «κοινότητα αναγνωστών».
Προαπαιτούμενο για μια σωστή και ολοκληρωμένη παιδεία είναι η αισθητική καλλιέργεια του ατόμου και το Νέο Σχολείο με όχημα τη Λογοτεχνία μπορεί να συμβάλλει σε αυτό.
Αναβαθμίζει το ρόλο του εκπαιδευτικού και τον χρίζει αρωγό, εμπνευστή και εμψυχωτή της σχολικής ομάδας συνολικά αλλά και του κάθε μαθητή ατομικά στοαέναο ταξίδι του στον κόσμο της γνώσης αλλά όχι μόνο. Ο εκπαιδευτικός, λειτουργώντας ως διαμεσολαβητής μεταξύ του βιβλίου και του μαθητή, ενεργοποιώντας τη φιλαναγνωστική διάθεση του παιδιού και αξιοποιώντας πολυπλεύρως το λογοτεχνικό βιβλίο, βοηθάει τον μαθητή να εισαχθεί στο γοητευτικό κόσμο της λογοτεχνίας και σταδιακά να μυηθεί στο μαγευτικό κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται πράξη η επαγγελία της ολοκληρωμένης και ολόπλευρης μόρφωσης.
Η ανάγνωση – απαγγελία του ποιήματος στην τάξη είναι μια ουσιαστική πράξη, καθώς αυτή ζωντανεύει το ποίημα και ενεργοποιεί το νόημα των λέξεων. Τα ποιήματα αναρτώνται στον πίνακα της τάξης όπου έχει οργανωθεί ή γωνιά που ονομάσαμε “Ποίηση και Δημιουργία”. Εκεί αναρτούμε και τη δουλειά των μαθητών πάνω στα ποιήματα που επεξεργαζόμαστε στην τάξη.
Της Αγιά – Σοφιάς και Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης
Με αφορμή τη μελέτη της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας από το μάθημα της ιστορίας αλλά και από την αντίστοιχη ενότητα στο μάθημα των θρησκευτικών μελετήσαμε άλλα δύο δημοτικά ποιήματα που σχετίζονται με το θέμα. Μιλήσαμε για τους μύθους και τους θρύλους σχετικά με την Αγία Σοφία και τα παιδιά βρήκαν και κατέγραψαν πολλούς από αυτούς. Το αποτέλεσμα της δουλειάς τους παρουσιάστηκε και αναρτήθηκε στην τάξη.
Του νεκρού αδερφού
Κλείνοντας την ενότητα των δημοτικών ποιημάτων ασχοληθήκαμε με την παραλογή Του νεκρού αδερφού. Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από το περιεχόμενο του κειμένου και ιδιαίτερα από την εμφάνιση του φαντάσματος του Κωσταντή. Έτσι αποφάσισαν να δραματοποιήσουν το ποίημα με κουκλοθέατρο. Κατασκεύασαν χάρτινες κούκλες με τους ήρωες, αλλά και τα διάφορα σκηνικά στα οποία εκτυλίσσεται το έργο. Μετά το έπαιξαν στην τάξη για τους συμμαθητές τους αλλάζοντας ρόλους αλλά και διασκευάζοντας την ιστορία.
Ο Όλυμπος και ο Κίσαβος
Στα πλαίσια της ενασχόλησής μας μας τη δημοτική ποίηση συνδέσαμε το μάθημα της γεωγραφίας με τη φιλαναγνωσία μελετώντας το ποίημα Ο Όλυμπος και ο Κίσαβος. Μέσα από αυτό το συσχετισμό μιλήσαμε για τη στενή σχέση των Ελλήνων με τη χώρα τους αλλά και με την ίδια τη φύση.
Ελιά του Κωστή Παλαμά
Κάνουμε ένα μεγάλο βήμα μπροστά και ερχόμαστε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Συνεχίζουμε να εξερευνούμε τη σχέση των Ελλήνων με τη φύση, την ιστορία και την ορθοδοξία. Ο Παλαμάς μέσα από το ποίημα αυτό μας δίνει την ευκαιρία να εκτιμήσουμε όλα τα στοιχεία εκείνα που με μια λέξη θα λέγαμε ελληνικά χρησιμοποιώντας ως σύμβολο την ελιά. Τα παιδιά έρχονται έτσι σε επαφή με το σημαντικό ρόλο του συμβολισμού στην ποίηση. Με αφορμή το ποίημα, στο μάθημα των εικαστικών επιχειρούμε να ζωγραφίσουμε ρεαλιστικά την ελιά. Έμπνευσή μας, η ζωγραφική του Θεόφιλου.
Θέλω του Γεώργιου Δροσίνη
Συνεχίζοντας την πορεία μας στην ποίηση του 20ου αιώνα ασχοληθήκαμε με το Γεώργιο Δροσίνη. Μιλήσαμε για τη δύναμη και τα βαθύτερα νοήματα που μπορούν να μεταφέρουν στον αναγνώστη λίγες απλές γραμμές. Η λιτότητα και η αμεσότητα του λόγου του Δροσίνη μας έδωσε την αφορμή να μιλήσουμε για την μάχη που δίνουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι, να στηριζόμαστε πάντα στις δικές μας δυνάμεις δείχνοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό μας ώστε να πραγματοποιήσουμε τους στόχους και τις φιλοδοξίες μας. Συνδέοντας το ποίημα με το μάθημα της γλώσσας, γράψαμε τη βιογραφία του Γεώργιου Δροσίνη και σχολιάσαμε την αγάπη του και τον αγώνα του για την καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας.
Ύμνος στην Ελευθερία του Διονύσιου Σολωμού
Στα πλαίσια της προετοιμασίας των δύο τμημάτων της Ε’ τάξης για την γιορτή της 25ης Μαρτίου κάναμε ένα βήμα πίσω στο χρόνο και ασχοληθήκαμε με ποιήματα που συνδέονται με το μεγαλείο της Ελληνικής Επανάστασης. Πρώτος μας σταθμός ήταν φυσικά ο Ύμνος στην Ελευθερία, του εθνικού μας ποιητή, Διονύσιου Σολωμού. Μέσα από τις 158 στροφές του ποιήματος παρακολουθήσαμε την ιστορία και τις προεκτάσεις της Επανάστασης, μέσα από τα εκφραστικά μέσα της ποίησης. Παράλληλα, αναφερθήκαμε και συζητήσαμε για την επιλογή των δύο πρώτων στροφών του ώστε να αποτελέσουν τον Εθνικό ύμνο της χώρας μας, μετά την μελοποίησή τους από τον Νικόλαο Μάντζαρο.
Η μελέτη του Σολωμού μας οδήγησε στην έρευνα μιας από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας μας, αυτή της Εξόδου του Μεσολογγίου.
Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Διονύσιου Σολωμού
Εδώ αναφερθήκαμε στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στον πολιορκία και αργότερα στην Εξόδου του Μεσολογγίου. Μελετήσαμε τα τρία σχεδιάσματα του Σολωμού για το αριστούργημά του, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι. Παρακολουθήσαμε τη βάσανο του ποιητή με τις λέξεις, προκειμένου να εκφράσει τα τραγικά γεγονότα της πολιορκίας και τη δεινή κατάσταση των πολιορκημένων, που τους οδήγησε στην απόφαση της εξόδου.
Την ίδια την έξοδο τη μελετήσαμε και μέσα από του πίνακες που με τόσο γλαφυρό τρόπο οπτικοποιούν ουσιαστικά τους στίχους του ποιητή.
Η κατάρα της Αθηνάς του Λόρδου Βύρωνα
Μέσα από την ιστορία και τους πίνακες της ζωγραφικής σχετικά με το Μεσολόγγι, γνωρίσαμε τον μεγάλο φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα. Από τα υπέροχα ποιήματά του διαλέξαμε να μελετήσουμε την Κατάρα της Αθηνάς. Το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας και η κλοπή των Μαρμάρων του Παρθενώνα από τον Λόρδο Έλγιν, δίνουν την αφορμή στον ποιητή να συνομιλήσει με την Αθηνά Παλλάδα, να ακούσει το παράπονό της και φυσικά την κατάρα της για εκείνους που βεβήλωσαν το Ναό της. Τα παιδιά αφού μελέτησαν το ποίημα παρακολούθησαν ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ σχετικά με την κλοπή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Το θέμα αυτό που συζητήθηκε εκτενώς στην τάξη συνδέεται και με την επίσκεψη στο Μουσείο της Ακροπόλεως, που θα πραγματοποιηθεί από τους μαθητές της Ε’ τάξης στα πλαίσια της σχολικής μας εκδρομής στη Βουλή των Ελλήνων τον προσεχή Ιούνιο.
Περιμένοντας τους Βαρβάρους, Κωνσταντίνος Καβάφης
Κλείνοντας την φετινή μας περιήγησή μας στην ελληνική ποίηση, θα ήταν παράληψη να μην γνωρίσουμε και τον Κωνσταντίνο Καβάφη, μιας και φέτος είναι ο τιμώμενος ποιητής, μέσα από τις εκδηλώσεις για το έτος Καβάφη. Το ποίημα αυτό το επιλέξαμε για δύο λόγους. Πρώτον οι εικόνες που περιγράφει είναι οικείες τόσο από τα μαθήματα της φετινής μας ιστορίας, όσο και από το σχέδιο εργασίας που εκπονήθηκε από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Ε τάξης. Δεύτερον γιατί νοηματικά το ποίημα συγγενεύει με εκείνο του Γεώργιου Δροσίνη (Θέλω) που μελετήσαμε νωρίτερα φέτος. Και στις δύο περιπτώσεις οι ποιητές, ο καθένας με τον τρόπο του, μας παροτρύνουν να μην το βάζουμε ποτέ κάτω και πάντα να μαχόμαστε με τις δικές μας δυνάμεις. Είναι πολύ ενδιαφέρον για τα παιδιά να φτάνουν στην ίδια «ιδέα» μέσα από δύο τόσο διαφορετικές διαδρομές.
Οι δασκάλες της Ε τάξης: Μουμουλίδου Ευγενία Ε2, Χατζηδανιήλ Παυλίνα Ε1
12/Θ Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Γαλάτιστας Χαλκιδικής - ΕΑΕΠ. 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.